Ciało ptaków otoczone jest zrogowaciałym naskórkiem, ich skóra jest delikatna i wiotka. Cechą zbliżającą do gadów jest również brak gruczołów skórnych, oprócz gruczołu kuprowego, parzystego, umiejscowionego w pobliżu ogona, który produkuje „smar” dla piór, uodparniający na wodę.
Pióra są pochodną skóry, stanowią powierzchnie nośne w czasie lotu, ograniczają ubytki ciepła. Wśród piór wyróżniamy pióra konturowe i puchowe. Pióro konturowe jest zbudowane z długiej osi (stosiny), na której rozpostarta jest chorągiewka, przytwierdzone jest do skóry dutką, nasyconą powietrzem. Chorągiewka składa się z promieni i odchodzących od nich listewkowatych promyków, posiadających haczyki, które zazębiają się, tworząc zwartą powierzchnię. Krótkie pióra puchowe są zbudowane z licznych delikatnych promieni, pozbawionych haczyków. Pióra służące do lotu dzielą się na lotki, tkwiące na dłoni i przedramieniu (u albatrosa również na ramieniu) i sterówki budujące ogon, umieszczone na kości ogonowej, pióra konturowe, pokrywające ciało ptaka, osadzone pod pewnym kątem do powierzchni ciała. Puch stanowi warstwę izolacyjną, przy wysokiej temperaturze, pióra konturowe bardziej przyciskają ciało, sprawiając, że warstwa puchowa jest cieńsza.
Budowa pióra charakteryzuje się tym, że łatwo samo się naprawia. Ciało ptaka przystosowane do lotu ma zarys opływowy, aerodynamiczny, jest lekkie, środek ciężkości jest geometrycznie rozmieszczony, powierzchnie nośne są połączone, posiadają pewną sztywność. Szkielet ptaków posiada zwartą i lekką konstrukcję, kości czaszki są zrośnięte, stanowią połączoną powierzchnię, delikatną i o niewielkiej wadze. Szczęki są pozbawione zębów, ze względu na zachowanie środka ciężkości. Część szyjna kręgosłupa odznacza się dużą długością i ruchliwością, część tułowiowa jest zwarta, łącząca powierzchnie lotne. Część kręgów ogonowych nie jest zrośnięta, umożliwia ruch sterówek. Dwuczęściowe żebra zestawione są stawowo pod kątem 90 stopni, pełniąc dużą rolę w oddychaniu, zmniejszając lub zwiększając objętość. Szybkość lotu umożliwia duży grzebień kostny na mostku, będący miejscem przyczepu dla mięśni piersiowych, poruszających skrzydłami (jerzyk, sokół, jaskółka).
Ptaki posługujące się lotem szybowym (bociany, żurawie, orły) mają słabiej rozwinięte mięśnie. O sprawności lotu decyduje też rozwój kości kruczej przy kości ramieniowej. W skrzydle palce 4 i 5 uległy uwstecznieniu, kości śródręcza są połączone, palce 2 i 3 uległy zanikowi, są miejscem przyczepu dla lotek. Miednica jest otwarta, nie ma kształtu obręczy, ze względu na składanie jaj. Kości stępu i śródstopia tworzą skok, pokryty rogowymi tarczkami (rola przy lądowaniu ptaka, wydłużając się lub skracając). Umiejętność lotu wymaga dobrze rozwiniętego móżdżku (utrzymanie równowagi i kontrola ruchów), kresomózgowia, narządów zmysłów jak wzrok (dobrze wykształcone gałki oczne), słuch (posługiwanie się głosem, obecność krtani dolnej przy rozwidleniu oskrzeli, rezonans tchawicy).
Baza pokarmowa ptaków jest bardzo zróżnicowana (bezkręgowce, małe kręgowce, pokarm pochodzenia roślinnego). Pokarm rozcierany jest przez kamyki, znajdujące się w żołądku, utrzymujące również środek ciężkości. Stałocieplność wiąże się z pozyskiwaniem znacznej ilości energii, dzięki obecności płuc i worków powietrznych. Płuca są niewielkie, zwarte, stałe, wypełnione naczyniami włosowatymi i oskrzelikami, połączone systemem przewodów z workami powietrznymi (podwójne oddychanie). Worki w liczbie 9 rozmieszczone są wśród narządów wewnętrznych, wyróżniamy worki przednie i tylne. W czasie wdechu następuje powiększanie się worków powietrznych przez ruch klatki piersiowej (ujście z oskrzeli do worków przednich jest zablokowane), powietrze dociera przez płuca, również worki tylne wypełniają się dotlenionym powietrzem.
Podczas wydechu zużyte powietrze płynie z worków przednich do oskrzela głównego, dotlenione powietrze z worków tylnych przedostaje się do płuc (w płucach ptaków brak zalegającego, zużytego powietrza). Duża aktywność ptaków wiąże się z utrzymaniem ich wysokiej ciepłoty ciała (38-34 stopni Celsjusza), szczególnie dla małych ptaków o dużej powierzchni. Ptaki oszczędzają wodę, wydalając kwas moczowy, co zapewnia im niewielką wagę ciała, niezbędną podczas lotu. Samica ptaka porusza się z dojrzewającym jajem wewnątrz ciała, dlatego składa jaja pojedynczo, w ciągu jednej doby. Na czas rozrodu ptaki wędrują w poszukiwaniu pokarmu dla piskląt do miejsc zasobnych w pokarm.
Najnowsze komentarze